Depresja stanowi jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych na świecie. Szacuje się, że w Polsce na depresję choruje ok. 1,2 mln osób. Charakteryzuje się ona między innymi głębokim obniżeniem nastroju, spadkiem napędu psychoruchowego, zaburzeniami snu i rytmu dobowego, a także częstym współwystępowaniem lęku.
Należy tu rozróżnić dwie odrębne diagnozy, a mianowicie epizod depresyjny (F32.x) i depresję (F33.x). Pierwsza z nich tj. epizod depresyjny odnosi się do określonego okresu, w którym osoba doświadcza charakterystycznych dla depresji objawów, takich jak znaczące obniżenie nastroju, utrata zainteresowania lub przyjemności w większości aktywności, zmniejszenie energii, zmiany w apetycie i wzorcach snu, uczucia bezwartościowości lub nadmiernej winy, trudności w koncentracji oraz myśli samobójcze. Epizod depresyjny jest zazwyczaj jednorazowym zdarzeniem trwającym od 2 tygodni do nawet 2 lat. Natomiast termin „depresja” częściej odnosi się do zaburzenia depresyjnego nawracającego, gdzie diagnozowane są wielokrotne epizody depresyjne. Charakteryzuje się ona tym, że osoba doświadczyła więcej niż jednego epizodu depresyjnego z okresami remisji.
Według klasyfikacji ICD-10, aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, muszą występować przez co najmniej dwa tygodnie najmniej dwa z trzech poniższych objawów:
- obniżenie nastroju,
- utrata zainteresowań i anhedonia,
- mniejsza energia lub wytrzymałość na zmęczenie,
oraz dwa lub więcej objawów takich jak:
- trudności w skupieniu uwagi,
- obniżenie samooceny,
- odczuwanie winy, czucie się bezwartościowym,
- pesymistyczne postrzeganie przyszłych wydarzeń,
- myśli bądź zachowania suicydalne lub zachowania autoagresywne,
- problemy ze snem,
- zmniejszenie apetytu
Zarówno w przypadku epizodu depresyjnego jak i depresji mogą występować różne nasilenia od lekkiego przez umiarkowane do ciężkiego.
- Lekka depresja manifestuje się, gdy obecne są dwa główne objawy oraz co najmniej dwa dodatkowe. Chociaż może ona nieznacznie wpływać na codzienne funkcjonowanie, większość osób z lekką depresją nadal funkcjonuje w miarę normalnie.
- Umiarkowana depresja jest diagnozowana, gdy występują dwa główne objawy i przynajmniej trzy dodatkowe, utrudniając pacjentowi normalne funkcjonowanie.
- Ciężka depresja obejmuje wszystkie główne objawy i co najmniej pięć dodatkowych. Osoby z ciężką depresją często doświadczają głębokiego poczucia bezwartościowości, niskiej samooceny, poczucia winy, a także myśli samobójczych, co znacząco uniemożliwia im funkcjonowanie w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym.
Diagnostyka Różnicowa
Ważnym aspektem diagnostyki depresji jest różnicowanie jej z innymi stanami i chorobami, które mogą prezentować podobne objawy. Wśród nich znajdują się różnorodne choroby somatyczne, takie jak:
- choroby układu hormonalnego: choroba Addisona (zespół objawów klinicznych, wywołanych długotrwałym niedoborem hormonów kory nadnerczy, do którego dochodzi w wyniku autoimmunologicznego uszkodzenia nadnerczy), Cushinga (zbyt duży poziom kortyzolu spowodowany nadmiernym wydzielaniem kortykotropiny (ACTH)) nadczynność i niedoczynność tarczycy/przytarczyc, hiperaldosteronizm, stan poporodowy, wahania hormonalne związane z miesiączką i antykoncepcją hormonalną
- choroby zakaźne i zapalne: AIDS, mononukleoza, gruźlica, zapalenia płuc, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół suchości, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie tętnic skroniowych
- choroby układu nerwowego: nowotwory, urazy, guzy, choroby naczyniowe mózgu, neuroinfekcje, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, choroba Huntingtona, choroba Wilsona, migrena, padaczka, stwardnienie rozsiane, narkolepsja, kiła układu nerwowego, zespół obturacyjnego bezdechu sennego, postępujące porażenie nadjądrowe
- niedobory witaminowe: witamina D, C, kwas foliowy, niacyna, tiamina, kobalamina
- pozostałe choroby: nowotwory, choroby układu krążenia, układu oddechowego, porfiria, okres pooperacyjny, choroby nerek, mocznica, zespół Klinefeltera
dlatego też podczas diagnostyki należy je wykluczyć.
Leczenie depresji zazwyczaj przynosi dobre wyniki, szczególnie gdy łączy się interwencje farmakologiczne, takie jak antydepresanty, z terapią psychologiczną. Dostosowanie odpowiedniego planu leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta zwiększa szansę na sukces terapeutyczny.
W celu oceny nasilenia objawów depresyjnych oraz monitorowania postępów terapii wykorzystuje się różne narzędzia, takie jak Inwentarz Depresji Becka (BDI), Skala Hamiltona do Oceny Depresji (HDRS), czy Kwestionariusz Zdrowia Pacjenta-9 (PHQ-9).
Przydatne telefony dla osób zmagających się z depresją:
Bezpłatny telefon dla dorosłych, którzy doświadczają kryzysu: 116 123
Antydepresyjny telefon zaufania Fundacji Itaka: 22 484 88 01
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciwko Depresji: 22 594 91 00
Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym. 800 702 222
