Prawie każdy intuicyjnie wyczuwa czym jest inteligencja. Czy potrafisz jednak w prosty sposób wytłumaczyć czemu uważasz danego człowieka za inteligentnego (lub nie)? Czy osoba inteligentna w Polsce będzie również uważana za inteligentną w U.S.A i Afryce? Czy inteligencja, która zapewnia Ci dobrobyt w cywilizowanych krajach to ta sama, która zapewni Ci przeżycie w dżungli?
Definicje inteligencji
definiowanie, czym ona jest, nastręcza wiele problemów. W psychologii funkcjonuje szereg definicji i są one równorzędne. Inteligencja to:
- Zdolność przystosowywania się do nowych wymagań przez odpowiednie wykorzystanie środków myślenia (Stern)
- Zdolność ogólna do spostrzegania zależności i wyciągania wniosków (Spearman)
- Ogólna zdolność do jednostki do celowego działania, racjonalnego myślenia i efektywnego radzenia sobie w otaczającym środowisku (Wechsler)
- To, co mierzą testy inteligencji (Hilgard)
Rodzaje inteligencji
Często można usłyszeć, że ktoś jest inteligentny (lub nie) i cecha ta jest zwykle uznawana za wrodzoną. Tymczasem w psychologii wprowadzono podział na trzy rodzaje inteligencji.
- Inteligencja wynikająca z genów (wrodzona) tzw. inteligencja A.
- Inteligencja wynikająca z genów i oddziaływania środowiska tzn. inteligencja B.
- Inteligencja, którą mierzą testy na inteligencję, czyli inteligencja C.
Teorie inteligencji
W psychologii funkcjonuje również kilka teorii inteligencji, ich twórcy podejmują próbę dookreślenia, co składa się na inteligencję i jak się ona rozwija.
Dwuczynnikowa teoria inteligencji Charlesa Spearmana wyróżnia inteligencję ogólną (czynnik g) oraz zdolności specyficzne (czynnik s), które są powiązane z czynnikiem g.
Raymond Cattell zaproponował „podział” inteligencji na płynną i skrystalizowaną. Ta pierwsza wynikała ze zdolności wrodzonych (wyposażanie genetycznego), podczas gdy skrystalizowana była nabyta. Co ciekawe inteligencja płynna powinna być uważana za pewien potencjał, który można rozwijać do pewnego wieku. Potem rozwija się już jedynie inteligencja skrystalizowana (można ją w pewnym uproszczeniu porównać z doświadczeniem). Trzeba też sobie uświadomić, że inteligencja skrystalizowana będzie mocno osadzona w kontekście kulturowym.
Howard Gardner zaproponował z kolei teorię inteligencji wielorakich uznając, że przejawem inteligencji są pewne zdolności, które mieszczą się w kategoriach takich jak zdolności: językowe, logiczno-matematyczne, przestrzenne, muzyczne, cielesno-kinestetyczne, interpersonalne (społeczne), intrapersonalne (rozumienia samego siebie).
Warto jeszcze pamiętać o teorii triarchicznej Roberta Sternberga, która zakładała, że inteligencja manifestuje się w obszarach takich jak: myślenie twórcze, operowanie pojęciami oraz działanie praktyczne
