W 1995 roku pojawiła się książka Daniela Golemana pod tytułem „Inteligencja Emocjonalna”. To właśnie dzięki niej inteligencja emocjonalna (IE) zyskała ogromną i niesłabnącą popularność. Termin ten jest bardzo szeroko stosowany i czasem można odnieść wrażenie, że wysoki poziom IE jest gwarancją sukcesów w życiu osobistym i zawodowym. W większości szkoleń z zakresu umiejętności interpersonalnych spotkasz się z elementami IE. Czym tak naprawdę jest inteligencja emocjonalna?
Od kiedy mówimy o inteligencji emocjonalnej
Termin inteligencja emocjonalna pojawił się po raz pierwszy w 1964 roku w pracy M Beldoch’a, jednak już wcześniej badacze zwracali uwagę na konieczność ujęcia wpływu aspektów emocjonalnych na efektywność działania jednostek. Pierwsze tego typu próby były podejmowane już w latach trzydziestych ubiegłego wieku, kiedy to Edward Thorndike (tak, ten od psychologii wychowawczej) wspominał o inteligencji społecznej. W jego ujęciu była to zdolność do radzenia sobie ze sobą i z innymi ludźmi -umiejętność zrozumienia ich stanu, motywów i zachowań. W latach 40-tych David Wechsler (ten od testu na IQ) mówił o inteligencji „niepoznawczej” stanowiącej podstawę sukcesu życiowego. O temat ocierał się też Abraham Maslov mówiąc o budowaniu siły emocjonalnej (lata 50-te).
W 1983 Howard Gardner przedstawił koncepcję inteligencji intra i interpersonalnej i włączył ją do swojej teorii inteligencji wielorakich (ups! – widać nie miał potrzeby wyróżniania niezależnego bytu IE). W 1990 Peter Salovey i John Mayer publikują swoją pracę pod tytułem „Emotional Intelligence” gdzie całościowo ujmują temat (1). Jednak do tego momentu inteligencja emocjonalna pozostaje terminem znanym głównie psychologom zainteresowanym tematem.
Czym jest inteligencja emocjonalna?
Inteligencja emocjonalna jest to „umiejętność właściwej percepcji, oceny i wyrażania emocji, umiejętność dostępu do uczuć, zdolność ich generowania w momentach, gdy mogą wspomóc myślenie , umiejętność rozumienia emocji i zrozumienia wiedzy emocjonalnej oraz umiejętność regulowania emocji tak by wspomagać rozwój emocjonalny i intelektualny”(2)
Niestety dość powszechnie Inteligencja Emocjonalna jest pojmowana jako wszytko to, co sprzyja sukcesowi życiowemu, a nie wchodzi w skład klasycznie pojmowanej inteligencji (*) Podejście Golemana (3) łączy pod parasolem inteligencji emocjonalne mnogość pojęć które, ciężko opisywać na gruncie psychologii, a udowodnienie ich współzależności nie zostało jeszcze przeprowadzone. W świetle tego podejścia inteligencja emocjonalna to:
„takie talenty jak zdolność motywacji i wytrwałość w dążeniu do celu mimo niepowodzeń, umiejętność panowania nad popędami i odłożenia na później ich zaspokajania, regulowania nastroju i niepoddawania się zmartwieniom upośledzającym zdolność myślenia, wczuwania się w nastroje innych osób i optymistycznego patrzenia w przyszłość„
To właśnie ta druga definicja mimo swych niedoskonałości jest tą powszechnie znaną i spotykaną na większości szkoleń. Zachęcam jednak do pamiętania o tej pierwszej, która wydaj się mieć solidniejsze podstawy teoretyczne.
(*) Jest to oczywiście pewne uproszczenie, a dociekliwy czytelnik wypomni mi, że Gardner uwzględnił inteligencję inter i intrapersonalną w swojej teorii inteligencji wielorakich. Jednak pisząc o klasycznych teoriach mam na myśli IQ w znaczeniu poznawczym. Więcej o inteligencji znajdziecie we wpisie „Czym jest inteligencja”
Źródła:
(1) Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.
(2) Salovey P ., Sluyter D.J. (1999). Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Poznań: Rebis. s. 34 (za Inteligencja emocjonalna. Red. Orzechowski, Jarosław; Śmieja, Magdalena. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 280 s. ISBN 978-83-01-15597-1)
(3) Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York: Bantam (wyd. pol.: Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina of Poznań) s.67 (za Inteligencja emocjonalna. Red. Orzechowski, Jarosław; Śmieja, Magdalena. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 280 s. ISBN 978-83-01-15597-1)
