W tym poście napisze kilka słów o zaburzeniach osobowości według DSM-5. DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych wydanie 5) jest szeroko stosowanym klasyfikatorem zaburzeń psychicznych (choć nie jedynym).
Zaburzenia osobowości są grupą trwałych, sztywnych wzorców zachowań, myślenia i odczuwania, które są sprzeczne z normami kulturowymi i wpływają negatywnie na funkcjonowanie jednostki. DSM-5 dzieli zaburzenia osobowości na trzy kategorie – A, B i C.
Klaster A (dziwaczne/ekscentryczne zaburzenia osobowości)
- Zaburzenie osobowości paranoiczne – charakteryzuje się nieufnością wobec innych, podejrzliwością i przekonaniem, że inni mają zamiar zaszkodzić lub oszukać, nawet jeśli nie ma na to dowodów.
- Zaburzenie osobowości schizotypowe – cechuje się ekscentrycznym zachowaniem, dziwacznymi przekonaniami, trudnościami w nawiązywaniu relacji z innymi i częstymi nieśmiałymi lub izolacyjnymi zachowaniami.
- Zaburzenie osobowości schizoidalne – charakteryzuje się dystansem emocjonalnym, brakiem zainteresowania relacjami z innymi, tendencją do wycofywania się oraz ograniczoną zdolnością do wyrażania emocji.
Klaster B (dramatyczne/niestabilne zaburzenia osobowości)
- Zaburzenie osobowości histrioniczne – charakteryzuje się nadmierną emocjonalnością, dramatyzmem, potrzebą bycia w centrum uwagi oraz płytkimi i zmiennymi emocjami.
- Zaburzenie osobowości przeciwspołeczne – cechuje się brakiem przestrzegania norm społecznych, nieliczenia się z prawami innych, manipulacją, oszukiwaniem i brakiem poczucia winy.
- Zaburzenie osobowości borderline (chwiejne emocjonalnie) – charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, impulsywnością, trudnościami w utrzymaniu stałych relacji oraz intensywnym lękiem przed porzuceniem.
- Zaburzenie osobowości narcystyczne – charakteryzuje się wygórowanym poczuciem własnej wartości, pragnieniem podziwu, brakiem empatii oraz trudnościami w utrzymaniu głębszych relacji z innymi.
Klaster C (lękowe/zachowawcze zaburzenia osobowości)
- Zaburzenie osobowości unikające – cechuje się nadmierną wrażliwością na krytykę, poczuciem niższości oraz unikaniem sytuacji społecznych ze strachu przed odrzuceniem czy niezrozumieniem.
- Zaburzenie osobowości zależne – cechuje się nadmiernym poczuciem nieporadności, potrzebą opieki i wsparcia innych, trudnościami w podejmowaniu decyzji oraz lękiem przed samodzielnością.
- Zaburzenie osobowości obsesyjno-kompulsyjne (anankastyczne) – charakteryzuje się nadmiernym perfekcjonizmem, zatroskaniem o szczegóły, uporczywością oraz trudnościami w delegowaniu zadań innym.
Częstość występowania tych zaburzeń osobowości może się różnić w zależności od populacji, a niektóre z nich mogą występować jednocześnie u tej samej osoby.
Rozpoznanie i leczenie zaburzeń osobowości może być trudne, ale istnieją skuteczne metody terapii, takie jak psychoterapia, terapia poznawczo-behawioralna (CBT) czy terapia dialektyczno-behawioralna (DBT). Wspieranie osób z zaburzeniami osobowości oraz zwiększenie wiedzy na ten temat przyczynia się do łamania stygmatów i tworzenia zdrowszych relacji społecznych.
